Voordat we kunnen begrijpen hoe AT werkt moeten we eerst meer van de werking van ons zenuwstelsel weten.
Het zenuwstelsel bestaat uit twee delen:
- Het somatische, animale of willekeurige zenuwstelsel waarmee we onze bewuste handelingen beheersen zoals voelen, zien, horen, proeven, ruiken, bewegen en spreken. Dit staat onder controle van onze wil.
- Het vegetatieve, autonome of onwillekeurige zenuwstelsel dat de inwendige functies regelt zoals de hartslag, bloedvaten, spijsvertering, verschillende klieren enz. Deze organen en functies werken onafhankelijk van onze wil.
Het vegetatieve, autonome of onwillekeurige deel van het zenuwstelsel bestaat weer uit twee delen:
- Het sympathische zenuwstelsel, dat lichaam en geest voorbereidt op stressvolle situaties.
- Het parasympathische zenuwstelsel, dat lichaam en geest tot rust brengt.
De twee delen van het autonome zenuwstelsel zijn afhankelijk van de situatie om en om actief. Het sympathische zenuwstelsel wordt actief wanneer er gevaar dreigt, wanneer we actief moeten worden. De ademfrequentie en hartslag nemen toe, de bloeddruk wordt verhoogd, hormonen (bijvoorbeeld adrenaline) komen vrij. Wanneer het gevaar is geweken brengt het parasympathische zenuwstelsel de rust terug. De ademfrequentie en hartslag nemen af en de bloeddruk wordt verlaagd, bloedvaten verwijden, huid en spijsverteringsstelsel worden beter doorbloed. Ons leven speelt zich tussen deze twee toestanden af. Een goede balans tussen spanning en ontspanning is van belang voor gezondheid en welbevinden.
Wanneer de stress (sympathische zenuwstelsel) lang aanhoudt en de ontspanning, het herstel (parasympathische zenuwstelsel) uitblijft, dan kan dat leiden tot stressgerelateerde klachten en psychosomatische ziekten. AT biedt dan een goede mogelijkheid om het parasympathische zenuwstelsel te stimuleren. Door ontspanning vanuit jezelf op te roepen kun je de balans herstellen.